Lucifer en Ahriman

Een nieuwe abonnee was sterk geïnteresseerd in oude nummers van De Brug. Hij las ze heel aandachtig en schreef ons een brief. Daarin stond onder meer: ""Bij het lezen van De Brug 13 en 14 viel mij iets op wat tegenstrijdig lijkt. In De Brug 13, in het artikel over Lucifer en Ahriman, staat er: "Door deze ahrimanische influistering zou de Aarde nu niet een uniform groot organisme met een uniforme zielstoestand worden, zoals Lucifer dat zou willen, maar de Aarde zou zich integendeel kunnen overindividualiseren." En in De Brug 14, in het artikel over Attila Varnaï en de toekomst, lezen we: "Hier probeert Ahriman om de mensen zodanig gelijk te maken dat ze er hun individuele ziel bij verliezen. Hij wil graag dat alle mensen opgenomen worden in één grote groepsziel." Dit is erg verwarrend ! ""

Inderdaad ! Gaat Ahriman de mensen nu overindividualiseren of gaat hij ze in één groepsziel doen opgaan ? Het antwoord is volgens ons: beide. Door het eerste te verwezenlijken kan hij ook het tweede realiseren. We gaan dit even moeten verduidelijken ...

In GA 158 heeft Rudolf Steiner het over een bepaalde waarheid die hij verkondigd heeft en die de toehoorders nogal paradoxaal zouden kunnen vinden. Hij repliceert:

"Wat daar in uw ziel is omgegaan toen u deze geesteswetenschappelijke waarheid doordacht, dat is typisch, want altijd komt het voor, en dat moet ook zo zijn, dat tegenstrijdigheden ontdekt worden in datgene wat aan waarheden uit de geestelijke wereld wordt gehaald. En dat is pas het betekenisvolle en het juiste, dat er tegenstrijdigheden zijn. En die kunnen alleen maar verklaard worden door nóg dieper op de zaken in te gaan."

Dat om te beginnen. We lezen in dezelfde voordracht dat op dit ogenblik in de menselijke ontwikkeling zowel Lucifer als Ahriman tot diep in het wezen van de mens werken, en wel als volgt:

Enerzijds in de linkerzijde van de mens Lucifer, in de rechterzijde Ahriman.

Zo beheersen ze onze gedachten. De ene keer denken we luciferisch, de andere keer ahrimanisch.

Langs boven houden ze mekaar in evenwicht, naar onder toe is Lucifer sterker in de maag, Ahriman in de lever. Dat ons hart meer naar links ligt betekent dat Lucifer er meer in werkt (gevoelens van enthousiasme tot fanatisme enz.). Ten tweede: in de voorkant van de mens werkt Lucifer, in zijn achterkant Ahriman

Maar: hier maken ze geen contact met elkaar, m.a.w. er blijft een vrije ruimte voor de mens, namelijk de ruimte tussen het borstbeen (grens tot waar Lucifer kan komen) en de ruggegraat (verder kan Ahriman niet komen). In het gevoel hebben we dus een kleine eigen ruimte, in het denken niet. We denken wat buiten in de wereld is, maar we voelen wat in ons is. Als we dénken wat in ons is, dan is dat fantasie, geen gedachten met werkelijkheidskarakter.

Ten derde: langs boven Lucifer, langs onder Ahriman, maar terug met een eigen ruimte als volgt:

Deze werkzaamheid van Lucifer en Ahriman speelt zich in de mens natuurlijk onbewust af. Om te weten hoe de mens daar moet mee omgaan stellen we ons even de zgn. mensheidsrepresentant voor, de houten sculptuur die in het Goetheanum staat. Die ziet er ongeveer zo uit:

We zien een menselijke figuur die met zijn rechterarm Ahriman in bedwang houdt en met zijn linkerarm Lucifer wegstoot. De mens moet zijn eigen vrije ruimte vergroten. Door Christus-kracht te ontwikkelen. Dat is uiteindelijk zijn ware doel. En dat is nu precies wat de beide tegenmachten willen verhinderen. Zij willen niet dat de mens een vrije individualiteit wordt die uit vrije wil voor Christus kiest. Zij willen zelf de mensheid inpalmen en leiden, elk op zijn manier. In de loop van de mensheidsontwikkeling zien we dat Lucifer en Ahriman proberen om de mens van zijn eigenlijke ontwikkelingsgang af te brengen. In GA 182 (en ook in andere voordrachten) legt Rudolf Steiner uit dat in het jaar 333 n.C. een sterke ahrimanische impuls uitging van de Akademie te Gondisjapoer (zie de artikels van jv in Brug 19 en 21). Onder invloed van deze impuls schafte de katholieke kerk de geest af * . De mens bestond volgens haar alleen uit lichaam en ziel. De ziel was niet langer de verbinding tussen lichaam en geest. Doordat dit correcte beeld verdween, werd de verbinding tussen lichaam en ziel te eng en aangezien het lichaam sterfelijk is kwam ook de dood in de ziel. De ganse materialistische wereld-beschouwing voor dewelke zelfs de ziel maar een manifestatie is van het lichamelijke, is vandaaruit af te leiden. Ahriman is op weg om zijn doel te bereiken:

De mens moet vergeten dat er een geestelijke wereld is, Ahriman lacht als de mens zich beschouwt als een (weliswaar hogerontwikkeld) zoogdier, als hij zich volledig overgeeft aan aardse interessen.

En Lucifer ?

Die wil dat de mens zijn werkelijke aardse opdracht vergeet, die is tevreden als de mens het aardse minacht, alleen maar oog heeft voor het geestelijke, maar dan wel het egoïstische geestelijke dat alleen bekommerd is om het eigen zieleheil.

Het streven van deze beide tegenmachten kunnen we ook op wereldschaal bekijken, en daarmee komen we dan dichter bij de oplossing van de tegenstrijdigheid.

Lucifer wil alle mensen opnemen in zijn geestelijke sfeer, losmaken van de aarde; een doorgroeien naar hogere sferen maakt hij onmogelijk, de mens blijft aan hem gekluisterd.

Ahriman wil alle mensen vasthouden in de aardesfeer, totaal on-geestelijk. Enerzijds overgeïndividualiseerd, het eigen brein door de ondoorlaatbare schedel afgesloten van een gemeenschappelijke geestelijke wereld; anderzijds opgenomen in één grote aarde-groepsgeest.

Hopelijk is met deze uitleg de tegenstrijdigheid wat minder scherp gesteld. We maken van de gelegenheid gebruik om te wijzen op het belang van lees- en studiegroepen, waar dergelijke onduidelijkheden een gemeenschappelijk zoeken stimuleren en dikwijls kunnen verklaard worden. Kijk hier eens bij de agenda van de Antroposofische Vereniging voor plaatsen, data en uren.

fdw