Tips voor eerlijke referenda

VOOR DE STEMBUSGANG

• Wees bewust van de plebisciet-val!
  De oorsprong van een referendum is belangrijk. Een proces dat volledig door de regering in beweging wordt gezet neigt naar een “onvrij” en oneerlijk referendum in tegenstelling tot een grondwettelijk- of een door een burger in gang gezet referendum.

• Het democratische debat heeft tijd nodig!
  De tijdsspanne tussen de aankondiging van het referendum en de stembusgang is een kritieke periode en zou op zijn minst 6 maanden moeten duren.

• Geld speelt een rol!
  Zonder volledige financiële transparantie gedurende de campagne, kunnen ongelijke kansen en oneerlijke praktijken de overhand krijgen. Regels i.v.m. doorzichtigheid zijn zeer belangrijk; uitgavelimieten en staatsbijdragen kunnen ook zeer nuttig zijn.

• De campagne heeft leiding nodig!
  Gelijke toegang tot de media (principieel publiek en elektronisch), zowel als evenwichtige verspreiding van informatie (vb een algemene referendumbrochure voor alle stemgerechtigden) zijn vitale aspecten van eerlijke referendumcampagnes. Hierop kan door een onafhankelijk instantie (een onafhankelijke vereniging) toezicht gehouden worden.

TIJDENS DE STEMBUSGANG

• Vermijdt referenda op verkiezingsdag!
  Een referendum op dezelfde dag als een algemene verkiezing heeft de neiging dat het thema partij-politiek en thema-politiek vermengd wordt. Dit zou zeker moeten vermeden worden, in het bijzonder wanneer een land geen referenda gewoon is. (zoals België)

• Breidt de stem-”dag” uit tot een -“periode”!
  Aangezien een referendum een proces is met verschillende fasen, zou de fase van het stemmen langer moeten duren dan slechts een enkele dag. Om deelname zo eenvoudig mogelijk te maken zouden burgers de mogelijkheid moeten hebben om te stemmen via de stembus, per post (en in de toekomst zelfs met elektronische post), gedurende een periode van twee weken.

• Hou het geheim!
  Gedurende de stemperiode heeft iedereen het recht om zijn wil vrij uit te drukken. Dit betekent absolute geheimhouding en geen berichtgeving over uitslagen gedurende de stemperiode.

NA DE STEMBUSGANG

• Vermijdt onnodige en specifieke meerderheidsvereisten.
  Een democratisch besluit is gebaseerd op een eenvoudige meerderheid van de uitgebrachte stemmen. Opkomstdrempels van meer dan 25% van de kiezers neigen ertoe boycot-strategieën te veroorzaken. In federale staten is nochtans een dubbele meerderheid aanbevolen (zowel van de stemgerechtigden als van de deelstaten).

• Niet-bindende beslissingen zijn geen beslissingen!
  In veel landen is een referendumresultaat niet bindend. Dit is een democratische contradictio in terminis en creëert een onzeker en oneerlijk proces. De rol van parlement en regering moet begrensd worden tot de uitvoering van het resultaat. Een referendumbeslissing kan enkel worden gewijzigd door een andere referendumbeslissing.

• Garandeer een vrije en eerlijke na-referendumperiode! (post-referendum)
  Het is vitaal om gerechtelijke beschermers te hebben. Iedere burger zou de mogelijkheid moeten hebben om bij een gerechtshof in beroep te gaan tegen een referendumbeslissing.